Kayıp Litvan Kadın Nerede?

Bursa Görüş gazetesi olarak başlattığımız ‘Kentteki Fahri Konsoloslar’ röportaj dizimiz devam ediyor. Fahri konsolosluk nedir, neden önemlidir, ne gibi görevlerde bulunur, ekonomik ve kültürel katkıları nelerdir gibi sorular üzerinden yaptığımız araştırma için bu sayıda Litvanya Fahri Konsolosu Berat Tunakan ile heyecanlı bir röportaj gerçekleştirdik.

Berat Tunakan, hem siyasi hem de sivil toplum çalışmalarıyla Bursa kamuoyunun yakından tanıdığı bir isim. Balkan Rumeli Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (BALKANTÜRKSİAD) Yönetim Kurulu Başkanı olduğu dönemde yaptığı çalışmalarla uzun süre gündemde kalan Tunakan, 15 yıldır da Litvanya Fahri Konsolosluğu görevini sürdürüyor.

Eylül 2017’de Berat Tunakan’ın öncülüğünde meslektaşlarım Hasan Ali Çavuş ve Okan Tuna ile birlikte 4 günlük bir Litvanya ziyareti gerçekleştirmiştik. O ziyarette hem Litvanya’yı hem de Berat Tunakan’ı yakından tanıma fırsatı bulmuştuk. Aslında o günde Berat Tunakan’ın fahri konsolos olarak ne gibi görevler üstlendiğine şahit olmuştuk. Ama bu kez hiç hayal etmediğimiz bir sorumlulukla karşılaştık.

Fahri Konsolos Berat Tunakan ile görevleri üzerine söyleşirken telefonu hiç susmadı. Çeşitli bağımlılıkları olan Litvanya vatandaşı bir kadının Bursa’da kaybolduğunu, ailesinin kendisine ulaşamadığını ve hatta annesinin Bursa’ya gelmek üzere yola çıktığını öğrendik. Tunakan, bir yandan büyükelçilikle bir yandan kadının annesiyle bir yandan da emniyetle görüştü. Boşluklarda da sorularımızı cevaplandırdı. Bu kez fahri konsolosluk görevinin neye yaradığını birebir şahitlikle sizlere aktarıyoruz.

Anlam itibarıyla bir ülkenin, başka ülkenin herhangi bir bölge veya şehrinde resmi olarak temsil edilmesidir. Fahri konsoloslar, ilgili ülkeler arasında ekonomik ve kültürel ilişkilerin geliştirilmesi için köprü vazifesi görür. Ve aslında bu, çift taraflı bir görevdir. Çünkü şehirde o ülkeyi temsil ettiği gibi şehri de o ülkede temsil ediyor. Bu da ikili diyalogun gelişmesinde büyük fayda sağlıyor. Tanıtım ne kadar iyi olur ve insanlar birbirlerini ne kadar iyi tanırsa ilişkiler o kadar sıhhatli oluyor. Biz de bu misyonu üstleniyoruz. Ekonomik, sportif, eğitim ve kültürel anlamda ilişkilerin gelişmesi için çabalıyoruz.

Değildir. Tamamen gönüllülük esasına göre yapılır. Maddi hiçbir kazanımı yoktur.

Fahri konsolosluğun sınırları, Viyana Sözleşmesi ile çizilmiştir. Bursa özelinde düşünürsek bir fahri konsolos, ilgili ülke vatandaşlarının kentte karşılaştıkları sorunların çözümü için yardımcı olmakla görevlidir. Mesela bugün olan bir olay var. Litvanya vatandaşı olan 29 yaşındaki bir hanımefendi, Bursa’da bir sıkıntı yaşıyor. Şuan onu çözmek için uğraşıyoruz. Büyükelçilikle irtibat halindeyiz ve konuyu çözmeye çalışıyoruz.

Kadın, şuan kayıp ve sanırım alkol gibi bir takım bağımlılıkları var. Onu bulmamız gerekiyor ve arama yapılıyor. Hatta Annesi yolda geliyor ve az önce telefonda onunla görüştüm. Akşamüzeri terminalden alacağım ve polise kayıp başvurusunda bulunmaya gideceğiz. Sağlık sorunları var sanırım annesi, kızını geri götürebilmek için raporlarını falan getiriyor. Bu tarz sorunlarla da ilgileniyoruz.

Çok fazla yok. Yaklaşık 30 civarında evlenip Bursa’ya yerleşen var. Buradan oraya damat olarak giden de var. Hatta düğünlerinde nikâh şahitliği yaptıklarım oldu. Aslında bu, sosyal bir görevdir. Ayrıca turistik, eğitim ve sporla ilgili gelenler oluyor.

İstanbul, İzmir, Antalya, Mersin, Kapadokya ve Alanya.

Evet. Alanya’ya hem yerleşik hem de turist olarak çok ciddi sayıda Litvan geliyor. Yaklaşık 100 binler civarında diyebiliriz.

Tamamen tesadüfi oldu. Çok sevdiğim bir kardeşim olan Mehmet Emin Tutan, 2002’de AK Parti’den milletvekili seçildi. Sonra parlamentoda Türkiye-Litvanya Dostluk Grubu başkanı oldu. O da Litvanya ile ikili ilişkilerin gelişmesini istediği için bir gün iş ortamını görmek üzere birlikte seyahat gerçekleştirdik. Gerçekten çok güzel bir ülke. Sonra Ankara’da büyükelçiyle tanıştık ve ona Mehmet Emin Tutan ile birlikte bir Bursa programı düzenledik. Ben de bir iş insanı olarak ön ayak oldum bu programa. Kentte valilik ziyaretiyle başlayan programda büyükelçi, o dönemin valisine ‘Biz, berat beyi Bursa fahri konsolosu olarak düşünelim, Bursa çok büyük bir şehir’ dedi.

Bu görevin karşı taraftan teklif edilmesi daha doğru oluyor. Böyle bir talep gelince süreç başladı. Ama bu kısa bir süreç değil. Fahri konsolos olarak sizin, yaşadığınız şehir veya bölgede belirli seviyede tanınır düzeyde bulunmanız, sosyal ve ticari ağırlığınızın olması gerekiyor. Bununla ilgili ticaret ve sanayi odasından, valilikten, büyükşehir belediyesinden, milletvekillerinden, bakanlıklardan referans yazıları alınıyor ve Özgeçmişle birlikte iletiliyor. 2003 yılında Litvanya hükümeti nezdinde bir çalışma başlatıldı. Yaklaşık 1 veya 1,5 yıl sonra Litvanya Hükümeti Dış İşleri Bakanlığı ‘Berat Tunakan’ı Litvanya Cumhuriyeti Bursa Fahri Konsolosluğu’na öneriyoruz’ diyerek bizim Dış İşleri Bakanlığımıza bildirdi.

Sonra bizim Dış İşleri Bakanlığımız da MİT, İç İşleri ve Adalet bakanlıklarına yazılar yazıp görüş istiyor. Oralarda olumlu bildirim geldiğinde Dış İşleri Bakanlığı incelemesini tamamlıyor ve Cumhurbaşkanı’na sunuyor. Cumhurbaşkanı da onayladığında, büyükelçilerde olduğu gibi size de bir buyrultu belgesi veriliyor. Ben, buyrultu belgesini, 2006 yılında aldım. Daha sonra da her 2 yılda bir Dış İşleri Bakanlığımız verdiği kimlik belgesini yeniliyor. Şayet ülkemizde sıkıntılı ve şaibeli bir durumunuz varsa Dış İşleri Bakanlığı görevinize son verebiliyor.

Özellikle 15 Temmuz’dan sonra çok sayıda fahri konsolosluk iptal edildi. Bu tamamen Dış İşleri Bakanlığı’nın yetkisindedir. Evet, Litvanya hükümeti bizi seçiyor ve onları temsil ediyoruz ama aynı büyükelçilerde olduğu gibi hükümet, o kişiyi istenmeyen adam ilan edebiliyor. Ve görevine son verebiliyor. Biz de karar merci, Cumhurbaşkanı’dır.

Litvanya, nüfus ve yüzölçümü olarak küçük ama insani gelişmişlik anlamında büyük bir ülkedir. Her şeyden önce saygının, sevginin, kurallara uymanın, hukukun üstün olduğu bir ülke ki Avrupa Birliği (AB) üyesidir aynı zamanda. Eğitim düzeyi çok yüksek ve ekonomik olarak da AB üyesi olduğu için kişi başı milli gelirleri yüksek. Yaşanılabilecek bir ülke. 2 milyon 700 bin civarında bir nüfusu var. Amerika’da yaklaşık 1,5 milyon gibi ciddi bir nüfusu var. Mesela Litvanya’nın ABD’deki lobi ağı ve gücü, Türkiye’den çok daha iyi. Litvanya, her zaman için ABD’nin Avrupa’daki 1 numaralı müttefikidir. Litvanya nüfusunda 2 dil bilenler yüzde 90’ın üzerinde, 3 dil bilenler yüzde 67. Litvanca, Rusça ve İngilizce. Rusya’dan ayrılan ülkeler genelde Slav gibi addediliyor. Ama Litvanlar Slav değil ayrı bir ırk. Dilleri Litvanca ve alfabeleri, Kiril değil Latin. Ortodoks değil Katolikler.

Türkiye’ye gerçekten çok önem veriyorlar. Çok ciddi sayıda Litvan turist geliyor. Salgın dönemini bilmiyorum ama 2019’da yaklaşık 125 bin turist geldi Litvanya’dan. Nüfusuna oranladığınızda bu çok ciddi bir rakamdır. Türklere ve Bursa’ya çok sıcak bakıyorlar. Litvanya Cumhurbaşkanları, bizim Özdilek’in ürettiği ve isimlerinin yazılı olduğu bornozları kullanıyorlar. Bursa’yı ve sanayisini biliyorlar. Her büyükelçi ve ticari ateşe muhakkak Bursa’yı ziyaret ediyor. Yeni bir büyükelçi göreve başladı. O da Bursa’yı ziyaret edecek.

Türkiye büyük ve güçlü bir ülke, Litvanya nezdinde öyle. AB’de Türkiye’nin en büyük destekçilerinden biri de Litvanya’dır. Örneğin, ‘Avrupa Futbol Şampiyonası ya da Olimpiyatlar nerede olsun?’ diye sorulduğunda ülkemiz adaysa her zaman bizim lehimize oy kullanıyorlar. Gerçek anlamda ilişkilerimiz iyi ve bizi destekliyorlar. 15 Temmuz’dan sonra Türkiye’ye destek amaçlı dışardan gelen ilk isim Litvanya Dış işleri bakanı oldu.

22 ağustos 2016’da geldi. Avrupa’da o dönemde ilk bakış, ‘Türkiye’de iş adamlarının mallarına el konuluyor’ gibiydi. Öyle bir hava oluşturulmaya çalışıldı o tarihlerde. Ülkemizde böyle bir şey olmadığını büyükelçiye bizzat kendimiz anlattık. Hatta Türkiye’deki tüm fahri konsoloslar hep birlikte Ankara’da bir toplantıyla bilgilendirme yaptık. Tabi Dış İşleri Bakanlığımızın da girişimleri oldu ama bu toplantı da etkili oldu diye düşünüyorum.

Karay Türkleri, Trakai bölgesinde bulunuyorlar. Onlarla da kültürel anlamda ilişkileri yürüyor. Onların sayıları biraz az, binin altında. Ama herhangi bir ayrıma maruz kalmıyorlar ki ülkenin en güzel bölgelerinden birinde yaşıyorlar. Litvanya’da ciddi sayıda Tatar Türk’ü var. Öyle ki içlerinde akademilerde görevli profesörler, Meclis’te görevli siyasi isimler var. Onlarla da kültürel temas sürüyor.

***

Görüş’ümüz nedir?

Birebirde yakından tanıdığım bir isim olduğu için Berat Tunakan hakkında yapacağım tüm yorumlar ‘yanlı’ algılanabilir. Bu nedenle kişisel bir değerlendirmede bulunmayacağım. Bu kez sadece o gün röportaj esnasında yaklaşık 5-6 kez telefonun zilinin çalmasına neden olan olayla ilgili bilgilendirme yapacağım. 29 yaşındaki kayıp Litvan kadın, emniyet güçlerince röportaj anında bulundu. Berat Tunakan, kadının kontrol altında tutulması için birçok kez telefon görüşmesi yaptı. En sonunda kadının yanına gitmesi gerektiği için röportajı kısa tuttuk. Aynı gün Tunakan, Litvanya’dan İstanbul’a oradan da Bursa’ya gelen anneyi, kızıyla kavuşturdu. Litvanya Büyükelçisi Ričardas Degutis, Tunakan’a bir teşekkür mesajı iletti:

“Sayın Berat Tunakan,

Geçen hafta itibariyle, vatandaşımız Loreta ve kızı Laura'ya yaptığınız samimi yardımlarınız için size müteşekkir olduğumu bildirmek isterim. Loreta Hanım, size çaresiz bir şekilde başvurdu; ancak siz hiç tereddüt etmeden değerli yardımlarınızı kendilerinden esirgemeyerek söz konusu talihsiz durumun hızlı bir şekilde çözülmesinde çok önemli bir görev üstlendiniz.

Loreta Hanım ve kızı Litvanya’ya güvenli bir şekilde ulaşmışlardır.

Vatandaşlarımızın içinde bulunduğu oldukça zor, tehlikeli ve olağan dışı bu durumda, duyarlı duruşunuzu göstererek değerli zamanınızı onlara ayırdığınız ve gönülden yardımlarınız için size minnettarım.

Saygılarımla,

Ričardas Degutis

Ambassador”

Esen kalın…