Artık kantarın topuzu kaçtı!
İnşaat sektörü, zor günler yaşıyor. Maliyetlerdeki artış nedeniyle imalat, durma noktasına doğru geriliyor. Yalnızca işçiler değil mühendis ve mimarlar da işsizlikle yüzleşiyor. Sektör paydaşları seslerini duyurabilmek için alternatif yollar arıyor. Geçen hafta bir grup sivil yapının bir araya gelerek düzenlediği basın açıklamasında konuşan İMSİAD Başkanı Mustafa Andıç, “Artık kantarın topuzu kaçtı” ifadeleriyle içinde bulundukları zor şartlara dikkat çekti.

Haber: N. Nuri Yavuz
Türk ekonomisinin lokomotiflerinden biri olan İnşaat Sektörü, çetin ve yönetilmesi güç bir süreçten geçiyor. Salgın etkisiyle ağırlaşan ekonomik şartlar altında; enflasyon, faiz ve döviz baskısıyla sıkışan piyasalarda sektör paydaşları çıkış arıyor. Birçok sektör için kurtarıcı adımlar atan hükümetten inşaat için de kalıcı çözümler bekleniyor.
Bursa’da geçen hafta, İnşaat Müteahhitleri Sanayici ve İş İnsanları Derneği (İMSİAD) öncülüğünde sektörün aktörleri arasında yer alan akademik oda ve dernek, güncel sorunlara ilişkin ortak basın açıklaması düzenledi.
Merinos Gölpark Sosyal Tesisleri’nde organize edilen programa İMSİAD Başkanı Mustafa Andıç’ın yanı sıra şu isimler konuşmacı olarak katıldı: TMMOB Mimarlar Odası Bursa Şubesi Başkanı Şirin Rodoplu Şimşek, İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) Bursa Şubesi Başkanı Ülkü Mercan Küçükkayalar, İçmimarlar Odası Bursa Şubesi Başkanı Ali Gözütok, Makine Mühendisleri Odası Bursa Şubesi Başkanı Ahmet İhsan Taşkınsel, HKMO Bursa Şubesi Başkanı Başar Bulut, Jeoloji Mühendisleri Odası Bursa Şubesi Başkanı Engin Er, Yapı Denetim Kuruluşları Birliği Derneği Bursa Şubesi Başkanı Esra İnhanlı, Bursa Tesisat İnşaat Malzemecileri Derneği (BURTİMDER) Başkanı Murat Çakmaker, Doğalgaz Enerji Mekanik Mühendisliği Sanayici İşadamları Derneği (DEMSİAD) Başkanı Alptekin Şahintürk, Ahşap Sanayici ve Profesyoneller Derneği (AHŞAPDER) Başkanı Erkan Kalafat, İMSİAD Başkan Yardımcısı Şeref Demir.
MİLYONLARIN GEÇİM KAPISI!
Toplantının açılış konuşmasını İMSİAD Başkanı Mustafa Andıç yaptı. İnşaat sektörünün 250 farklı iş alanıyla etkileşim içinde bulunduğunu ve milyonlarca ailenin geçim kapısı olduğunu vurgulayan Andıç, sektörde daralma yaşandığının altını çizerken “Bu daralma, biz geçimini inşaat sektöründen kazanan, ustasından taşeronuna, mühendis-mimarından müteahhidine kadar her bir kesimde belirsizlik, iflas ve işsizlik olarak yansıyor” dedi.
YÜZBİNLERCE
İNSAN İŞSİZ!
‘Sektör, inşaat malzemelerinin ham madde ve yarı mamullerine gelen dövizdeki artışı aşan zamlar nedeniyle, ülkemize sağladığı katma değeri ve istihdamı sürdürmekte zorlanıyor’ diyen Andıç; malzeme fiyatlarının, döviz yükseldiğinde arttığını ancak döviz düştüğünde inmediğini belirtti. Andıç, malzemedeki bu fiyat artışlarının sonuçlarını paylaştı: “Bu, halkımızı ev sahibi olma hayalinden uzaklaştırıyor, kentsel dönüşümü engelliyor ve sektörde istihdam edilen yüzbinlerce insanı işsiz kılıyor.”
KEYFİ FİYAT ARTIŞI
ENGELLENMELİ!
Sektörce kullanılan ham madde ve yarı mamullerdeki fiyat artışının arka planında; iç piyasa ihtiyaçları karşılanmadan yapılan ihracatın olduğunu irdeleyen Andıç, “İç piyasa taleplerinin göz ardı edilmesinin kaybedeni hepimiziz. Bu nedenle, malzeme fiyatlarındaki aşırı artışın engellenmesi için söz konusu ham madde ve yarı mamullerde ihracatın, iç piyasa ihtiyacı karşılandıktan sonra yapılabilmesini sağlayacak bir düzenlemeye gidilmesi ve keyfi fiyat artışlarının engellenmesi gerekiyor” ifadelerini kullandı.
KAMUDA TASFİYE
HAKKI GEREKİYOR
Artan maliyetler nedeniyle kamuya iş yapan müteahhitler ve çözüm ortaklarının da iflas ve işsizlikle yüzleştiğinin altını çizen Andıç, “Kamuya yapılan işler için, ek fiyat farkının devam eden işler için iş bitim süresine kadar ödenmesi ve fiziki gerçekleşme oranı henüz yüzde 80’i geçmemiş işler için tasfiye hakkının tanınması gerekiyor” önerisinde bulundu.
ÇİMENTO ÜRETİMİ
ÇEVREYİ KİRLETİYOR
Andıç, toplantı sonunda da şu değerlendirmeyi yaptı: “Sektördeki daralma yaklaşık yüzde 65. Çok tehlikeli ve kritik bir eşik. Sektörün istihdam ettiği kitleye baktığınızda sosyal problemlere neden olabilecek bir süreç yaşanabilir. Zamlardan bahsettik. Farkındaysanız ‘şuna şu kadar buna bu kadar zam geldi’ diye söylemedik. Çünkü artık kantarın topuzu kaçtı. Fakat özellikle ham maddesinin yüzde yüze yakınını iç piyasadan temin eden çimentodaki fiyat artışı, biraz daha öne çıkıyor. Çok ciddi bir zam furyası yaşanıyor. Çimentonun Türkiye’den Amerika’ya ihraç edilmesini doğru bulmuyorum. Çünkü çevresel etkisi olan bir üretimi var. Evet, iç piyasada kullanmak üzere üretmek zorundayız ama dünyanın bir ucunda çevresel kirlilik olmasın diye kendi ülkemizi riske etmemeliyiz. Öte yandan ihracata karşı değiliz ama burada da ölçü kaçtı. Daha çok ham madde ihracatı yapıyoruz.”
YENİ İMAR ALANI
AÇILMASI LAZIM
Yıllardır ‘yeni imar alanları açılmalı’ dediklerini belirten Andıç, “Bir arazinin değeri, iki yılda 6 kat yükseliyorsa burada bir yanlışlık var demektir. 2-3 kat büyüse bile çok ciddi hata var diye düşünüyoruz. 10 yıldan uzun süredir imara açılması gereken bölgeler var ki henüz açılmadı. Bunlara da hız verilmesi gerekiyor.”
ARTIK DAYANACAK NOKTA KALMADI!
Mimarlar Odası Bursa Şubesi Başkanı Şirin Rodoplu Şimşek, sektörün tüm paydaşlarının bir araya gelerek verdiği mesajın önemli olduğunu belirterek “Sektörün lokomotiflerinden olan proje üretimi, proje takibi ve denetimi gibi birçok alanda fazlasıyla işsizlik oluşmaya başladı. Bugün mühendis ve mimarlarda işsizlik yüzde 35-40’lara dayandı. Meslektaşlarımızın umutsuzca asgari ücrete talip olacak şekilde iş aramasından dolayı üzgünüz. Bu noktada acil müdahale ve daha istikrarlı bir ortama geçiş yapmak gerekiyor. Bu toplantıdan da anlaşılacağı üzere artık dayanacak nokta kalmadı. Sektörel çok ciddi bir sıkıntı var. Her iflas, hepimize yansımaktadır” dedi.
MÜHENDİSLERDE İŞSİZLİK YÜZDE 50
İMO Bursa Şubesi Başkanı Ülkü Mercan Küçükkayalar, “İnşaat sektöründe yaşanan her türlü sıkıntı meslektaşlarıma doğrudan yansıyor. Özellikle genç mühendislerimizde işsizlik oranımız son 10 yılı baz alırsak yüzde 50’lere çıktı. Meslektaşlarımız, düşük ücretlerle çalışma şartlarına zorlanıyor. Çalışanlar da işlerini kaybetme korkusundan dolayı mutsuzlar” diye konuştu.
RUHSAT MALİYETİ DÜŞÜRÜLMELİ
Jeoloji Mühendisleri Odası Bursa Şubesi Başkanı Engin Er’in şu ifadeleri öne çıktı: “İnşaat yapılırken öncelikle bize gelinir. Biz Bursa’da kimin ne kadar inşaat yaptığını en iyi bilen akademik odalardan birisiyiz. Ortalama yılda 6 binin üzerinde ruhsatlandırma yapılıyor Bursa’da. Bize gelen raporlardan da görmekteyiz ki gerçekten sektörde bir kriz var. Gelen rapor sayısı az. Meslektaşlarımızın yaptığı arazi araştırmalarında azalma var. Bunun sebebi de her şeye gelen zamlardır. Bizim meslektaşlarımız da zor durumdadır. Bizim meslekte işsizlik sıkıntısı yok. Çünkü jeoloji mühendisliğini tercih eden kalmadı. Bugün işsizlik yok ama yarın öbür gün jeoloji mühendisi sıkıntısı olacak. Dolayısıyla her tarafta bir sıkıntı var. Hükümetin ciddi bir şekilde bu işe el atması lazım. Belediyelerin de sorumlu olduğunu düşünüyorum. Bir ruhsat maliyeti, neredeyse bir inşaat yapım maliyetine kadar gidebiliyor. Belediyelerin ruhsatlandırmada kar amacı gütmemesi ve ruhsat maliyetlerinin düşürülmesi gerekiyor.”
ÇALIŞTAY ÖNERİSİ
Makine Mühendisleri Odası Bursa Şubesi Başkanı Ahmet İhsan Taşkınsel; sektör olarak sıkıntılarını gördüklerini, bununla ilgili acilen ikinci aşamaya geçilmesi gerektiğini ve bu türde bir organizasyonun çalıştaya dönüştürülmesi önerisinde bulundu.
LOKOMOTİF DURMAK ÜZERE
HKMO Bursa Şubesi Başkanı Başar Bulut, programdaki konuşmasına şu ifadeleri kullandı: “Görünen o ki, ülkemiz ekonomisinin lokomotifi olan inşaat sektörü durmak üzere. Özellikle enerji, lojistik ve malzemeye ulaşım noktasında ciddi sıkıntılar var. 2020’nin başında 5 litrelik Bursa su, 1,5 liraydı; dün 5,5 liraya aldım. Sadece inşaat malzemesinde değil su fiyatında bile 3 katı bir artış olmuş. Gıda da çok ciddi sıkıntı var. Öte yandan zamlar, arsa fiyatlarına da yansıdı. Bursa’da arsa konusunda ciddi sıkıntılar yaşanıyor. Bursa, Türkiye’nin 4. büyük kenti. Arsa üretme konusunda yeni bölgelerin belirlenmesi lazım.”
ZAMLARDAN KORUNMA TELAŞI
İçmimarlar Odası Bursa Şubesi Başkanı Ali Gözütok, pandemi döneminde işlerinin arttığını ifade ederek şöyle konuştu: “Birçok kişi pandemi döneminde yaşadığı ortamları değiştirmek istedi. Bu dönemde bütün yapı sektörünün paydaşları olabildiğince ürün sattı. Fakat daha sonra gelinen süreçte maliyetlerin artmasıyla yapı maliyetleri arttı. Bir kişinin bir yapıya sıfırdan ulaşması zorlaşınca insanlar ellerindekini kıymetini bilip, onlara yeni fonksiyonlar kazandırma anlamında tadilat yaptırmak istediler. Bir daire tadilatının maliyeti, kişinin daireyi aldığı fiyatlara gelmiş durumda. Bunlarla ilgili malzeme anlamında alternatif üretiyoruz. Sektörün paydaşları kendini zamlardan koruma telaşına düştü. Örneğin önceden seramik malzeme kullanıyorduk. Fiyat artışları nedeniyle doğal malzeme daha uygun hale geldi. Mermer kullanmaya başladık. Fakat mermerciler de ‘seramik çok arttı, biz çok mu ucuz kaldık’ diyerek onlar da hiçbir şeyden etkilenmeden kendi içlerinde zam yaptılar.”
MAĞDURUZ!
Yapı Denetim Kuruluşları Birliği Derneği Bursa Şubesi Başkanı Esra İnhanlı, sektörün daralmasından en fazla etkilenen kurumlardan bir tanesi olduklarını anlatarak, “Bizlerin 4708 sayılı yasaya göre istihdam etmesi gereken minimum personel sayısı var. Kuruluş şartlarımız o yasaya göre belirleniyor ve dolayısıyla sektördeki daralma direkt bize yansıyor. Bu süreçte yaşanan ekonomik sıkıntılar hepimizi mağdur etti” ifadelerini kullandı.
AHŞAPTA ZAMLAR DEVAM EDECEK!
AHŞAPDER Başkanı Erkan Kalafat ise şunları söyledi: “Maalesef pandeminin başından bu yana yaşanan zamlar, hepimizi zorluyor. Biz ahşap iş kolu olarak devlete bağlıyız. Tek ana kaynağımız ormanlarımız. Orman maliyetlerimize baktığımızda 2020’den bu yana metreküpte 300 lirayla ihaleye çıkılırken pandemi sonlarına doğru bin liraya, şu anda 2 bin 500 lirayla ihaleye çıkılıyor. Devletin dışında ahşabı temin ettiğimiz iki ülke Rusya ve Ukrayna. Bu iki ülke arasında yaşanan kriz, maalesef oradan gelecek ağaç girişini kısıtlayacağı ve kısıtlamaya da başladığı için zamlar devam edecek gibi görünüyor. Çünkü ihale sistemimizde de bazı problemler var. Bu zamları durdurabilmek adına yöneticilerin sahadan gelen taleplere kulaklarını tıkamamalarını diliyoruz.”
BANKALARA ELEŞTİRİ
BURTİMDER Başkanı Murat Çakmaker, “Sorunların başında salgın, kur ve fiyat artışları geliyor. Son günlerde de enerji maliyetlerinin artması en önemli sorunlardan biridir. İnşaat maliyetlerinin artmasındaki en büyük etken; mamul ve yarı mamullerin sanayide üretilirken yüzde 70 oranında bir enerji girdisinin olmasıdır. Enerji girdisi de sadece yılbaşında yüzde 125 arttı. Bir diğer konu da kur krizinden sonra inşaat sektörünün tamamına özel ve devlet bankaları batık gözüyle bakıyor. Bu nedenle kredi ve finansman konusunda bankalar sıkıntı yaşatıyor. Bu nedenle hem gayrimenkul geliştiricilerinin, hem de gayrimenkul yatırımcılarının finansa erişimi kolaylaştırılmalı” değerlendirmesinde bulundu.
TREN RAYDAN ÇIKTI
DEMSİAD Başkanı Alptekin Şahintürk, “Salgınla birlikte üretim ve tüketim kısıldı, tren raydan çıktı. Bu fiyat artışları, artarak devam edecek. Dünyada çok büyük bir enerji krizi var. Konuştuklarımızın en önemli sebeplerinden bir tanesi de budur. Avrupa’da ortaya çıkan Yeşil Mutabakat, tüm üretim süreçlerimizi doğrudan etkileyecek. Fiyatlar daha da artacak. İnşaat sektörü de buna uyum sağlamak ve dönüşmek zorundadır” dedi.
İNŞAAT SEKTÖRÜ CANLI KALMALI
İMSİAD Başkan Yardımcısı ve Kentsel Dönüşüm Komisyonu Başkanı Şeref Demir ise sektör paydaşlarının daha sık bir araya gelmesi gerektiğini belirterek, “İnşaat, ekonominin lokomotif sektörlerinden biri. Toplumun en alt kesimini istihdam ediyoruz. Sektörün durması halinde başka bir yerde iş bulamayacak bir kesimden bahsediyoruz. Bunun yanı sıra Türkiye’de yaklaşık 7 milyona yakın riskli yapı rezervi var. Buraların acilen dönüşmesi gerekiyor. Dolayısıyla bu sektörün canlı kalması gerekiyor. Amacımız kimsenin zararına ürün satmasını sağlamak değil. Zor bir süreçten geçiyoruz. Ama enerji ve döviz bazında girdileri göz önüne aldığınızda bunun kat be kat üstünde bir artışı izah etmek mümkün değil. Asıl amacımız fırsatçılığın önüne geçmek ve tedbirler almaktır” açıklamasında bulundu.
****
BTSO VE ŞPO YOKTU
Sektörün çoğu paydaşının yer aldığı toplantıda Bursa Ticaret ve Sanayi Odası (BTSO) İnşaat Konseyi, Şehir Plancıları Odası (ŞPO) Bursa Şubesi ve yerel idare temsilcileri yoktu. İMSİAD Başkanı Andıç, bu konuda şunları söyledi: BTSO’dan başka bir program nedeniyle katılımcı olmadı. Yerel yönetimlere herhangi bir çağrı yapmadık. Erken diye düşündük. Önce bizim bu konuyu biraz çalışmamız gerekiyor. Sonrasında tabi ki yerel yönetimlerin de bu çalışmalara dâhil olmalarını isteriz.
İmsak | 06:47 | ||
Güneş | 08:18 | ||
Öğle | 13:10 | ||
İkindi | 15:31 | ||
Akşam | 17:52 | ||
Yatsı | 19:17 |
Takımlar | O | P |
---|---|---|
1. Alanyaspor | 0 | 0 |
2. Antalyaspor | 0 | 0 |
3. Başakşehir FK | 0 | 0 |
4. Beşiktaş | 0 | 0 |
5. Çaykur Rizespor | 0 | 0 |
6. Eyüpspor | 0 | 0 |
7. Fatih Karagümrük | 0 | 0 |
8. Fenerbahçe | 0 | 0 |
9. Galatasaray | 0 | 0 |
10. Gaziantep FK | 0 | 0 |
11. Gençlerbirliği | 0 | 0 |
12. Göztepe | 0 | 0 |
13. Kasımpaşa | 0 | 0 |
14. Kayserispor | 0 | 0 |
15. Kocaelispor | 0 | 0 |
16. Konyaspor | 0 | 0 |
17. Samsunspor | 0 | 0 |
18. Trabzonspor | 0 | 0 |
Takımlar | O | P |
---|---|---|
1. Adana Demirspor | 0 | 0 |
2. Amed SK | 0 | 0 |
3. Bandırmaspor | 0 | 0 |
4. Bodrum FK | 0 | 0 |
5. Boluspor | 0 | 0 |
6. Çorum FK | 0 | 0 |
7. Erzurumspor FK | 0 | 0 |
8. Esenler Erokspor | 0 | 0 |
9. Hatayspor | 0 | 0 |
10. Iğdır FK | 0 | 0 |
11. İstanbulspor | 0 | 0 |
12. Keçiörengücü | 0 | 0 |
13. Manisa FK | 0 | 0 |
14. Pendikspor | 0 | 0 |
15. Sakaryaspor | 0 | 0 |
16. Sarıyer | 0 | 0 |
17. Serik Belediyespor | 0 | 0 |
18. Sivasspor | 0 | 0 |
19. Ümraniyespor | 0 | 0 |
20. Van Spor FK | 0 | 0 |
Takımlar | O | P |
---|---|---|
1. Arsenal | 0 | 0 |
2. Aston Villa | 0 | 0 |
3. Bournemouth | 0 | 0 |
4. Brentford | 0 | 0 |
5. Brighton & Hove Albion | 0 | 0 |
6. Burnley | 0 | 0 |
7. Chelsea | 0 | 0 |
8. Crystal Palace | 0 | 0 |
9. Everton | 0 | 0 |
10. Fulham | 0 | 0 |
11. Leeds United | 0 | 0 |
12. Liverpool | 0 | 0 |
13. Manchester City | 0 | 0 |
14. Manchester United | 0 | 0 |
15. Newcastle United | 0 | 0 |
16. Nottingham Forest | 0 | 0 |
17. Sunderland | 0 | 0 |
18. Tottenham | 0 | 0 |
19. West Ham United | 0 | 0 |
20. Wolverhampton | 0 | 0 |
Takımlar | O | P |
---|---|---|
1. Athletic Bilbao | 0 | 0 |
2. Atletico Madrid | 0 | 0 |
3. Barcelona | 0 | 0 |
4. Celta Vigo | 0 | 0 |
5. Deportivo Alaves | 0 | 0 |
6. Elche | 0 | 0 |
7. Espanyol | 0 | 0 |
8. Getafe | 0 | 0 |
9. Girona | 0 | 0 |
10. Levante | 0 | 0 |
11. Mallorca | 0 | 0 |
12. Osasuna | 0 | 0 |
13. Rayo Vallecano | 0 | 0 |
14. Real Betis | 0 | 0 |
15. Real Madrid | 0 | 0 |
16. Real Oviedo | 0 | 0 |
17. Real Sociedad | 0 | 0 |
18. Sevilla | 0 | 0 |
19. Valencia | 0 | 0 |
20. Villarreal | 0 | 0 |