Bir önceki yazımızda Hazır giyim sektörü ve dış ticaret kapasitesi ve Bursa yerelindeki durumu analiz etmiştik. Gerek Bursa gerekse ülkemiz için önemli bir istihdam ve ihracat kapasitesi yaratan bu sektörde elbette bazı sorunlarda vardır. Özellikle salgın sırasında ve sonrasında yaşanan ani değişikliklerde, yeni sorunları beraberinde getirmiştir. Bunlara kısa kısa değinerek bu sektörde BTSO’nun dönüşüm için attığı bazı adımlara da aşağıda sırasıyla değindik.
***
Hammadde Tedarikinde Yaşanan Sorunlar
Hazır giyim sektöründe salgın sonrası üç önemli sorun bulunmaktadır. İlk ve en önemli sorunun başında hammadde maliyetindeki artış ve hammaddeye ulaşımda yaşanan zorluk gelmektedir. İkinci sırada, kurlarda kısa dönemde yaşanan sert dalgalanmaların etkisi, üçüncü olarak Avrupa’da salgın önlemleri çerçevesinde kapanmaların uzamasının sektöre yansımaları yer almaktadır. Yerli üreticinin ihtiyacı olduğu halde pamuk ve elyaf ihracatında kasım ayından bu yana çok ciddi bir artış yaşanması ve yerli üreticisinin ihtiyacı olan hammaddenin ihraç edilmesinin ülkemizdeki hammadde fiyatlarında küreseldekinden daha yüksek bir artışı beraberinde getirmektedir.
Küresel pazarda avantajımız olan hızlı termin sürelerinin hammaddeye ulaşımda yaşanan sıkıntı nedeniyle uzaması sektörü olumsuz yönden etkilemektedir. Döviz kurlarındaki sert dalgalanmalar nedeniyle ihracatçılar önlerini göremezken, değişim gösteren fiyatlar karşısında yaşanan belirsizlik ihracat yapan firmaların sağlıklı plan yapma konusunda güçlük yaşamasına neden olmaktadır. İhracat yapan firmalar için döviz kurunun seviyesinin istikrarlı ve öngörülebilir olmasının önemi bulunmaktadır.
***
Perakende Yasasının Uygulanması
Salgın döneminde alınan tedbirler kapsamında perakende sektörünün, iş potansiyeli en yüksek olduğu cumartesi ve pazar günleri, kapalı olmasına karşın, temel ihtiyaç maddesi satılması için açık olan marketlerde, temel ihtiyaç maddelerinin dışında; konfeksiyon, ayakkabı, ev tekstili, elektrik-elektronik eşya, zücaciye gibi ürünlerin de satılması sektör temsilcileri tarafından haksız rekabete yol açtığı şeklinde yorumlanmaktadır.
Marketlerde temel ihtiyaç dışında ürünlerin satılması salt olarak konfeksiyon, ayakkabı, ev tekstili, elektrik-elektronik eşya, zücaciye gibi ürün ticareti yapan firmaların ticaret hacminin azalmasına neden olduğuna yönelik görüşler bulunmaktadır
Bu hususun 6585 sayılı “Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun” ile birlikte değerlendirilmesi ve salgın şartlarından olumsuz etkilenen firmaların mağduriyetlerinin en aza indirilmesi ve haklarının korunması ile rekabette haksızlığın önüne geçilmesi adına temel tüketim malları (yiyecek, içecek ve temizlik malzemesi gibi) dışında ürünlerin satılamaması ile ilgili talepleri gündeme gelmiştir.
***
Sektörün Dönüşümünde BUTEKOM'ün Rolü
2007 yılında Uludağ Tekstil İhracatçıları Birliği (UTİB) tarafından, Bursa ve çevresindeki ilgili kurum ve kuruluşların katılımı ile Türkiye Tekstil Sektörünün geleceğine ait bir vizyon belirlemek üzere “Tekstil Teknolojileri Çalışma Grubu” (TTÇG) oluşturulmuştur.
TTÇG faaliyetleri neticesinde 2008 yılı Ocak ayında kamuoyu ile paylaşılan bir rapor hazırlanarak 2008 yılında bir “Araştırma Merkezinin” kurulması öngörülmüştür. Bu amaçla, Uludağ Tekstil İhracatçıları Birliği ile Uludağ Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği’nin ortak oldukları bir şirket kurulmuş ve 19.08.2008 tarihinde “Uludağ İhracatçı Birlikleri Bursa Tekstil ve Konfeksiyon, Teknoloji, Eğitim, Araştırma, Danışmanlık ve Enerji Verimliliği Hizmetleri Limited Şirketi” (BUTEKOM) ismi ile tüzel kişilik kazanmıştır.
BUTEKOM’ un Amaçları
Tekstil ve hazır giyim alanında;
Dünyadaki tüm gelişmeleri takip edip üye firmalarına sunarak farkındalık bilinci oluşturmak
Sunduğu hizmetlerin neticesinde, üye firmaların rekabet gücüne katkıda bulunacak faaliyetleri yönlendirerek, firmaların sürdürülebilirliklerini sağlamak
Etkin ve profesyonel ar-ge uzmanlarının yetişmesi için gerekli eğitimleri vermek
Kurumsal ve uzman üyeleri arasında işbirliği ve koordinasyonu tesis etmek
Ulusal ve uluslararası organizasyonlardaki çalışmalara (fuar, seminer, ar-ge proje pazarı vb.) öncülük etmek, kurumsal ve uzman üyelere organizasyonlardaki bilgileri aktarmaktır.
***
Tekstil ve Teknik Tekstil Mükemmeliyet Merkezi-BUTEKOM
2015 yılında başlayan, Bursa Ticaret ve Sanayi Odası’nın (BTSO) proje sahibi olduğu ve Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı (BEBKA) tarafından finanse edilen “Tekstil ve Teknik Tekstil Mükemmeliyet Merkezi (TTTMM)” projesi ile inşa edilen bina 2016 yılı Ağustos ayında tamamlanmış olup, yıl içerisinde faaliyete geçmiştir. TTTMM’ in tamamlanmasıyla, tekstil ve teknik tekstil alanlarına yönelik 1120 adet test yapılabilecek duruma gelinmiştir. Böylece BEBKA tarafından finanse edilen merkezde, sektördeki firmaların yurt dışından hizmet aldığı birçok test yurt içinde yapılabilir hale gelmekte ve kaynakların yurt dışına aktarılması mümkün olduğunca önlenmektedir.
***
Tekstil ve Teknik Tekstil Mükemmeliyet Merkezinde Uygulanan Test Başlıkları
Lif test/analizleri
İplik test/analizleri
Kumaş fiziksel test/analizleri
Kumaş performans test/analizleri
Kumaş konfor test/analizleri
Renk haslıkları test/analizleri
Yanma test/analizleri
Kimyasal test/analizleri
Konfeksiyon aksesuar test/analizleri
Halı test/analizleri
Elastik yer döşemeleri test/analizleri
Plastik ve kauçuk test/analizleri
Deri test/analizleri
Aletli test/analizleri
Yaşlandırma test/analizleri
Muayene test/analizleri
***
Başlıca Sunulan Testler:
Konfor testi-(sweatıng guarded)
Ozon yaşlandırma testi
Limit oksijen indeks ölçümü(loi)
Güç tutuşurluk (yanma) testleri
Isı iletim katsayısı ölçümü
Elektrik iletkenlik özelliği testi
Ses yutum ve iletim kaybı testi
Mikroskobik analiz
Temas açısı ölçümüyle katılarda yüzey gerilimi-hidrofilite
Kauçuklarda termal analiz
(-) ve (+) sıcaklıklarda mukavemet testleri
Kauçukta malzeme kompozisyonu tayini
Plastik ve polimerlerde cins tayini
Yüksek performanslı kumaşlarda patlama
Hızlandırılmış uv yaşlandırma
Işık haslığı testi
Bundesman su iticilik testi
Atmosmerdeki ozona karşı renk haslığı testi
Hava koşullarında (atmosfer) yaşlandırma
Nem geçirgenlik testi(deriler için)
Spektrometre ile haslık sonucu renk değişim değerlendirmesi
Üniversite sanayi işbirliğinin gelişimine katkı sağlamak amacıyla kurulan TTTMM sadece test/analiz ve muayene hizmetleri ile sınırlı kalmayıp numune üretim hattı da kurarak ülkemizin kalkınma hızını yükseltmeyi amaçlamaktadır.
***
Teknik Tekstile Dönüşümde Danışmanlık
BUTEKOM Teknik tekstil danışmanlığı hizmeti kapsamında firmaların "Teknik Tekstil Dönüşüm" süreçlerinde firmaların ihtiyaç duyduğu ürün/üretim yöntemleri, pazar araştırması, dünyadaki eğilimler gibi bilgilerin sunulması ve firmanın üretimine yönelik olarak uygun "Teknik Tekstil Ürününe" yönlendirilmesi kapsamındaki tüm danışmanlık hizmetlerini üstlenmektedir. Teknik Tekstil Danışmanlığı altında toplanan bu hizmetin işleyişi genellikle aşağıdaki şekilde gerçekleşir:
1. Firma "Teknik Tekstil Dönüşüm" 'ü için danışmanlık hizmeti alır.
2. BUTEKOM, firmayı analiz eder. Firmaya uygun Teknik Tekstil ürününü belirlemek üzere firmaya özel raporlar sunar.
3. Hazırlanan rapor doğrultusunda çalışma iki farklı şekilde devam edebilir.
Birinci durum: Firma Ar-Ge projesi hazırlamadan BUTEKOM danışmanlığı ile devam eder, bütçesinin kendi öz kaynaklarından karşılar. Burada BUTEKOM sadece Teknik Tekstil danışmanlığı yapar.
İkinci durum: Firma belirlenen "Teknik Tekstil" ürünü için bir Ar-Ge projesi hazırlar, kendisi yazar veya yazdırma hizmeti alır. Proje onayından sonra BUTEKOM hem Teknik Tekstil danışmanlığı hem de proje danışmanlığı yapar.
***
Tekstil Portal Hizmeti
BUTEKOM tekstil portalı, sektör paydaşlarının işbirliği sağladığı uzman üye grubu sistemi temel alınarak Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı (BEBKA) 2012 Yılı Teklif Çağrısı Sürdürülebilir Sanayi Mali Destek Programı kapsamında desteklenen “Tekstil ve Konfeksiyon Sektöründe Ortak Kuruluş: “projesi kapsamında oluşturulmuştur.
Tekstil Portalı, sektör paydaşlarının mevcut Ar-Ge proje önerileri ile proje ortaklarına (sanayi-üniversite) ve uzman üye grubumuza ulaşmalarını sağlayacaktır.
Ayrıca;
Tekstil sektörüne yönelik haberler,
Ar-Ge proje önerileri,
Konusuna göre uzmanlar,
Kütüphane bölümü,
Tekstildeki Ar-Ge uygulama örnekleri
Eğitim başlıklarından bilgi edinilmesine de olanak sağlayacaktır.
***
Yükselen Trend: E-Ticaret
E-ticaret Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) tarafından “mal ve hizmetlerin üretim, dağıtım, pazarlama, satış ve teslimatının elektronik yollarla yapılması” şeklinde tanımlanmaktadır. 2019 yılında e-ticaretin toplam perakende ticaret içindeki oranı İngiltere’de yüzde 18,3, ABD’de yüzde 15,2 ve Almanya’da yüzde 11,7 olmuştur. Gelişmekte olan ülkelere bakıldığında ise Çin’de bu oran yüzde 28,2, Brezilya’da yüzde 7,6, Rusya’da yüzde 7,2’dir. Türkiye’de online perakendenin toplam perakende ticaretteki oranı 2019 yılında yüzde 6,2 olmuş ve Türkiye bu oranla gelişmekte olan ülkeler ortalaması olan 6,7’nin altında kalmıştır. Bununla birlikte Türkiye’de e-ticaret 2015-2019 yılları arasında yüzde 35 gibi çok yüksek bir yıllık büyüme oranı sergilemiştir. Türkiye’de bazı firmalar 2023 yılında gelmeyi bekledikleri noktaya salgın nedeniyle 2020 yılında geldiklerini açıklamıştır.
2020 yılı başlarından itibaren ortaya çıkan Kovid-19 salgınında e-ticaret, sağlığı koruma ve risk almadan ihtiyaçları karşılama anlamında bir çözüm olarak kullanıldığından ve daha önce e-ticarete temkinli yaklaşan ve ürünü görüp denemeden alamayan müşteriler dahi e-ticaret ile alışverişe alışmaya başlamıştır. E-ticaret perakende ticaret ile kıyaslandığında, firmalar için maliyeti fiziksel mağaza açma maliyetine göre çok daha ucuzdur; ayrıca stok ve dükkân işletme maliyetlerinden tasarruf edilir. Ancak müşteriler ürünleri deneyerek almadığı için, e-ticarette iade oranı geleneksel ticarete göre daha yüksektir.
E-ticaret hacminin sektörlere göre dağılımı incelendiğinde; E-ticaret hacmi en fazla olan sektörün 15,3 Milyar TL ile havayolları sektörü olurken ikinci sırada 13,8 Milyar TL ile Giyim, Aksesuar ve Ayakkabı sektörü yer almaktadır.
Hazır Giyimde e-ticaretin gelişimine örnek olarak Türkiye'nin öncü jean ve hazır giyim markası, 2020 yılını 2.4 milyar TL konsolide gelirle tamamlamıştır. 2020 yılında Türkiye ve uluslararası pazarlarda e-ticaretteki yükselişini devam ettiren firmanın, konsolide online satışları yüzde 110, Türkiye online satışları ise yüzde 152 büyüme kaydetmiştir ve E-ticaretin toplam gelir içindeki payını yüzde 13'e çıkarmıştır.