BEBKA ile herkes proje yazabilir!

Haber: N. Nuri Yavuz

Son dönemin en revaçta olan konularından biri de kırsal kalkınma. Birçok kamu kurumu, yerel yönetim ve sivil yapı, bu alanda çalışmalar yapıyor. Çeşitli mekanizmalarla kırsalda ekonomik hayatın canlılığının sağlanması ve sürdürülebilmesi için projeler geliştiriyor. Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı (BEBKA) da bu yıl 15 milyonluk bir hibe programıyla kırsal kalkınma alanında proje üretecek kamu yararına kurum ve kuruluşlara destek olmaya hazırlanıyor. Hibe programlarını ve BEBKA’nın çalışmalarını Genel Sekreter Doç. Dr. M. Zeki Durak’tan dinledik.

• Bu yıl kırsal kalkınma başlığında çağrıya çıktınız. Bu başlığı nasıl belirlediniz?

Bu yılın hemen başında ‘Kırsal Kalkınma Mali Destek Programı’mızla 15 milyon liralık hibe ilanına çıktık. Önümüzdeki günlerde hem başvuruları hem de proje eğitimlere başlayacağız. Bu çağrıya çıkmadan önce kırsal kalkınma çalıştaylarıyla üç ilde bölgedeki ihtiyaçları değerlendirdik. Bu çalıştay verilerini inceledik ve bölgede kırsal kalkınma için ihtiyaç olan konularla ilgili bu programı planladık.

• Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK) varken siz neden bu alanda bir program hazırladınız?

BEBKA’nın yürütmüş olduğu çeşitli sonuç odaklı programlar var. Kırsal kalkınma ve turizm de bunlardan bir tanesidir. Bizim desteklerimiz kar amacı gütmeyen kurum ve kuruluşlara yöneliktir. Biz, belediyelere, kooperatiflere ve kamu kurumlarının geliştirdiği projelere bu program kapsamında destek veriyoruz. TKDK destekleri şahıslara ve şirketlere yönelik destek veriyor. Bu yönüyle ayrışıyoruz. Ayrıca TKDK’nın destekleri, Avrupa Birliği (AB) kapsamında belirlenen önceliklere göre oluyorken bizim desteklerimiz bölgedeki önceliklere göre belirleniyor. 2020 yılında 50 milyonluk bir hibe programına çıkmıştık ve kırsal kalkınmaya 8 milyon lira ayırmıştık. 54 proje başvurusu aldık 13 projeye destek olabildik. Bölgedeki ihtiyaç ve talep doğrultusunda bu konuda tekrardan bir destek programına çıktık.

• Projelerden örnek verir misiniz?

Mesela bölgedeki kırsal turizmin çeşitlendirilmesi, kooperatiflerimizin güçlendirilmesi, kooperatif ürünlerinin satışıyla ilgili kanallar oluşturulması ya da üretilen yaş sebze meyvelerin kurutularak katma değer sağlanması, paketlenmesi, nihai tüketiciye ulaştırılması gibi konuları içeren başlıklardır. Üniversitelerimizin Ar-Ge yapısına da önemli destek veriyoruz. Örneğin bir Ar-Ge merkezi kurularak bölgenin ihtiyaç duyduğu analizlerin yapılması, ayrıca kamu kurumlarının uhdelerinde bulunan kurumlarda analizlerin yapılarak ürünlerin kalitesinin artırılması, gerek toprak gerekse ürünlerdeki ilaç kalıntı analizleri, büyükbaş veya küçükbaş hayvanlarda hastalıklarla ilgili karşılaşılabilecek sorunlar, süt veriminin artırılması gibi çeşitlendirilen Ar-Ge projelerine destek veriyoruz.

• Geçen yıl destek verilen projeden birini açıklar mısınız?

Mesela Oylat Kadın Kooperatiflerine destek verdik. Harmancık’ta Karaman Park Alanı Projesi’ne destek verdik. Bilecik Gölpazarı’nda bir ceviz işleme tesis projesine destek sağladık. Yenişehir Belediyesi’nin, üreticiden ürünlerin alınıp aracısız direk markete ulaştırılmasıyla ilgili projeyi destekledik. Üç ilde de köylümüzün, üreticimizin, kadın kooperatiflerimizin güçlenmesi için bu destek çağrılarımız söz konusudur.

• Bu yıl sadece kırsal kalkınma odaklı mı olacak destekleriniz?

Çağrılarımız sadece kırsal kalkınma konusunda değil ayrıyeten ‘genç İstihdamı’ konusunda da çalışıyoruz. Projesiyle genç istihdamı sağlayanlar ilave puan kazanıyor. Önümüzdeki dönemde çalışmalarımızın en önemlilerinden bir tanesi de genç istihdamına yönelik projeler geliştirmektir. Bunun için de bölgemizde hem bazı yarışmalar organize etmeyi hem de iş ve staj ortamı sağlanmasını planlıyoruz. Ayrıca istihdam garantili birçok programı da önümüzdeki dönemde faaliyete alacağız. Bu yıl kalkınma ajanslarının genel teması, genç istihdamıdır.

• Genç istihdamı için belirlenen bütçe ne kadar?

Bununla ilgili hibe programı gibi değil de yarışma diğer projeler şeklinde bir çalışma yaptık. Buna da toplamda 15 milyon civarında bir bütçe ayıracağız.

• Geçen yıl 50 milyonluk bir hibe programı vardı bu yıl bütçenin biraz düştüğünü söyleyebilir miyiz?

Geçen yıl ki çağrımız, o dönem için kalkınma ajansları arasında en yüksek bütçelilerden biriydi. Bu yıl, kırsal kalkınmaya 15 milyon ayırdık başka mali destek programlarımız olacak. Mesela 100 milyonluk bir kalkınma fonu çalışmamız var. Bu yıllık 20 milyon olmak üzere 5 yılda 100 milyon destek programı olacak. Girişim sermayesiyle ilgili ayrı bir çalışmamız var. Bölgemizde 3 bin gencimize istihdam konusunda destek olmak istiyoruz.

• BEBKA, projelere finansal destek sağlıyor ama bu desteklerin çıktılarını takip ediyor mu? Ne oranda başarı sağlanıyor?

Mali destek programlarımızın hepsinde 3 yıl sonra etki analizlerini yapıyoruz. Bu analizlerde bölgede sağlanan katma değer ölçülüyor. İstihdam, bölgenin gelişmesi ve projenin sürdürülebilirliği konusundaki parametreleri inceliyoruz. Programlarımız kapsamında desteklenen projelerle alınan alet, ekipman, makine, teçhizat ya da herhangi bir şey varsa 3 yıl boyunca satışı yapılamaz. Biz, bu verileri topluyoruz. Bazı etki analizlerini kendimiz bazılarını da bağımsız kişilerce yaptırıyoruz.

• Proje yazma süreci nasıl işliyor? Prosedürleriniz ağır mı?

Yararlanıcılar, bizim desteklerimize başvuruyu daha kolay buluyor. Çünkü daha az prosedür var. Proje eğitimlerimize katılan kişi, çok rahatlıkla projesini kendisi yazabilir. Proje yazma eğitimleri veriyoruz. Proje yazma tecrübesi olmayan belirli bir eğitime sahip herkes, bu eğitimlere katılarak kendi projelerini yazabilir. Bu nedenle de bizim projelerimize rağbet oluyor. Kırsalda da yararlanıcılar projelerini çok daha rahat hazırlayabiliyor. İlk defa kendisi tarafından yazılan ve başarılı olan çok projemiz var.

• Bu güne kadar kaç kişiye proje yazma eğitimi verildi?

Bizim, bin projeci yetiştirme hedefimiz vardı. Fakat salgından etkilendik. Normalde biz, her masada bir uzmanımız oturacak şekilde 1 günlük çalıştaylar düzenliyorduk. Bunun ilk yarısı proje fikirleri, kalan yarısı ise projelerle ilgili genel teknik soruların yanıtlanması şeklinde oluyordu. Şuan bu eğitimleri, çevrimiçi olarak veriyoruz. Her eğitime de yüzlerce kişi başvuruyor. Bugüne kadar da binlerce kişiye proje yazma eğitimi verdik. Salgın koşullarının iyileşmesiyle önümüzdeki dönemde açık masa proje yazma eğitimleri düzenlemek istiyoruz.

• Bu eğitimlere herkes katılabiliyor mu? Ücretli mi?

Ücretli değil. Eğitimlere herkes katılabilir. Bunun duyurularını hem sosyal medya hesaplarımız üzerinden yapıyoruz hem de yine sosyal mecramızda proje yazma videolarımız bulunuyor. Bizim ‘KAYS’ dediğimiz Kalkınma Ajansı Yönetim Sistemi’miz var. Ve bu konuda da eğitimler düzenliyoruz. Mesela projenizi sisteme nasıl yükleyeceksiniz? Hangi belgeler gerekiyor? Gibi konular anlatılıyor.

• Kaç tane proje başvurusu bekliyor ya da öngörüyorsunuz?

Geçen sene kırsala 54 başvuru aldık. Bu yıl da 80’e yakın proje başvurusu bekliyoruz.

• Toplam 15 milyonluk hibeyi 3 şehre 5 milyon şeklinde mi böldünüz yoksa bağımsız bir süreç mi işleyecek?

Tamamen bağımsız bir süreç olacak. Proje bazlı değerlendirilecek.

• Projeleri kim değerlendirecek?

Projeler, bağımsız değerlendiricilere gidiyor. Üniversitelerdeki hocalar değerlendiriyor. Ajansımızın bağımsız değerlendirici havuzu var. Burada duyuru yapıyor ve başvuru alıyoruz. Mevcut havuza ilaveten değerlendirici olmak isteyenler, projedeki değerlendirme yetkinliklerini kanıtlayıcı belgelerle başvuruyorlar. Bir proje en az iki değerlendirici tarafından okunuyor ve puanlanıyor. Bu puanlamada KAYS’a aktarılıyor.

• Değerlendirici proje hakkında hangi bilgileri biliyor?

Proje sahibi, nerede olduğunu biliyor. Mesela BUÜ’nün projesini BUÜ’den değil de Eskişehir’deki üniversitelerden hocalar değerlendiriyor. İki değerlendirici bağımsız olarak inceliyor, eğer ikisi de olumluysa proje olumlu, ikisi de olumsuz ise olumsuz, biri olumlu biri olumsuz ise üçüncü bir değerlendiriciye gidiyor. Sonra ajans ekibimiz, belirli puanın üzerindeki projeleri yerinde izlemeye gidiyor. Ve bir rapor hazırlıyor. Bu rapor ve bağımsız değerlendirici raporları, değerlendirme komitesine giriyor. Komite de bölgede proje konusunda tecrübeli akademisyen hocalarımızdan oluşan bir ekiptir. Projenin çeşidine göre uzman kişiler ekipte yer alıyor.

• Doğrudan bir destek yöntemimi izleniyor? Destek ödemeleri nasıl yapılıyor?

Projenin yüzde 40’ı oranında bir ön ödemeyi proje başlamadan gönderiyoruz. Sonrasında da yapılan yatırımlar faturalandırılıyor. İzleme ekibimiz işi yerinde inceliyor. Hibenin kullanım hakkını veriyoruz.

• Yeşil dönüşümle ilgili bir hazırlığınız var mı?

Marmara bölgesi kalkınma ajansları olarak ortak bir çağrı düşüncemiz var. Yeşil dönüşümle ilgili firmaların etütleri konusunda bir destek vermeye yönelik taslak programımız var. Yeşil dönüşümle ilgili yatırım yapacak özel sektöre yönelik faizsiz finansman (kredi) sağlama gibi bir düşüncemiz var. Burada sadece anapara ödemesi yapılacak. Ajans olarak belirli bir fon kullandırılması yoluna gideceğiz. Güneş paneli, arıtma, karbon emisyonunu azaltmak için filtreleme gibi sistemlere yönelik olacak. Bununla ilgili AB fonları da var biz, onların destek alanında olmayan mekanizmalara destek olmayı düşünüyoruz.

• Genç istihdamına yönelik eğitimler düzenleyecek misiniz?

Önümüzdeki dönemde e-ticaretle ilgili bir eğitim planlaması yapıyoruz. Bölgedeki paydaşlarımızla sürekli istişare halindeyiz. Sektörlerin ihtiyaçlarına yönelik üniversite ve meslek lisesi öğrencilerine yönelik programlar geliştirmeye çalışıyoruz.

• Hangi sektörler?

Otomotiv, tekstil, raylı sistemler, havacılık.

• Eğitimlere katılım kriteri nedir?

Eğitimleri iki aşamalı planladık. Mesela önümüzdeki günlerde e-ticaret eğitimine başlayacağız. Burada KOBİ’lerdeki personelin e-ihracat ve e-ticaret konusunda eğitilmesi sağlanacak. Bir de üniversite gençlerine yönelik program planladık. Bu da üniversite okuyan ve bu eğitimi almak isteyen herkese açık olacak.

• Binanızda bir de deneyap atölyeleri var. Yapıya heyecan katmış ve girişte hissediliyor. Çocukların heyecanıyla çok renkli ve hareketli bir yapıya dönüşmüş burası. Bu konuda bilgi verir misiniz?

Bursa’nın ilk deneyap atölyesini binamızda açtık. Burada amacımız, ilimizdeki teknoloji kulüpleri olan okullarımızdaki gençlere bu imkânı sağlamak. Bunlar devlet veya özel okullar da olabiliyor. Öğrenciler, fikir atölyesinden başlayıp ahşap, 3D yazıcılar, robotik kodlama ve oyun yazma gibi birçok eğitimde yer alıyor. BEBKA desteğiyle yapılan çocuk girişim merkezi vardı onu da yapımız bünyesine aldık. Binamızın girişi, Bursa İnovasyon Merkezi oldu. Bu merkez, dördüncü sınıftan başlayarak lise sona kadar gençlerimizle birçok yarışma yapıyoruz. Kodlama, oyun yazma gibi yarışmalar… Hafta için 16.00-18.00 saatleri arasında bir program uygulanıyor. Bununla birlikte deneyap sınavları başlayacak. Hafta sonları burada 160 öğrenci, bu eğitimleri alacak. Binamızın birinci katında bir girişimcilik merkezi kurmayı hedefliyoruz. Şirket kuran ve belli bir seviyeye gelmiş veya gelmek isteyenlere burada ofis vermek ve yatırımcılarla buluşturmak istiyoruz. Yazılım, oyun, yapay zeka, big data, siber güvenlik gibi konulara ağırlık vereceğiz. Bir de girişim sermayesi yatırım fonu kurma çabamız var. bununla ilgili de iş dünyası ile görüşmelerimiz sürüyor.