Semazenlerimiz Avrupa'ya peşkeş mi çekiyor?

Dün Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Sağlıklı Şehirler Ağı İş Toplantısı, tam 20 yıl sonra Bursa'da düzenlendi. Toplantıya DSÖ'nün uluslararası temsilcilerinin yanı sıra, Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı Mustafa Bozbey, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Cemil Tugay, Osmangazi Belediye Başkanı Erkan Aydın ve Mudanya Belediye Başkanı Deniz Dalgıç gibi pek çok önemli isim katıldı. Açılış seremonisi de öyle renkliydi ki, İstiklal Marşı, tanıtım filmi, kılıç kalkan gösterisi derken, bir de baktık sahneden semazenler süzülüyor. Her şey iyi güzeldi de, bu semazen olayı benim biraz ayarımı bozdu.

Semazen mi, kostümlü dansçı mı?

Şimdi efendim, semazenlerin kökeni 13. yüzyılda yaşamış büyük mutasavvıf Mevlana Celaleddin Rumi'ye dayanır. Bu öyle sıradan bir gösteri değildir, Mevlevilik tarikatının bir parçası olan sema, Allah'a ulaşmanın, aşkla dönerek ruhu arındırmanın ve evrenle birleşmenin sembolik bir ifadesidir. Yani, sahne şovu olsun diye giyilip çıkılan bir kostüm balosu değil.

Semazenin her duruşunun derin bir anlamı var; bakın işte:

 * Destar (Başlık): Nefsi temsil eder.

 * Tennure (Beyaz Elbise): Kefeni temsil eder.

 * Hırka (Siyah Cübbe): Kabri temsil eder. Semazen semaya başlamadan hırkasını çıkarır, bu da nefsinden sıyrılmayı simgeler.

 * Sağ Elin Gökyüzüne Açık Olması: Allah'tan feyz almayı, ilahi nuru kabul etmeyi simgeler.

 * Sol Elin Yere Dönük Olması: Alınan feyzi, ilahi nuru yeryüzüne, insanlara dağıtmayı temsil eder. Bu, "Allah'tan alır, halka veririz" felsefesini özetler.

 * Ayakların Yere Basması: Dünya ile bağlantıyı ve sağlam duruşu ifade ederken, aynı zamanda merkezden yayılmayı sembolize eder.

 * Dönüş: Evrenin ve gezegenlerin kendi ekseni etrafında ve güneş etrafında dönmesini taklit ederek, varoluşun sürekli hareketini ve döngüsünü anlatır.

Sema, basit bir gösteri olmaktan çok öte, derin bir felsefeyi ve ruhsal yolculuğu barındıran bir ritüeldir. Şimdi kalkıp bunu bir uluslararası toplantıda "kültürel renk" diye sunmak, samimiyetsizlikten başka ne olabilir ki? Sırf Avrupalılara şirin gözükmek için yüzlerce yıllık bir geleneği "modernlik" adı altında rezil etmenin anlamı ne?

Kültürel pazarlama ve bizim aptal hallerimiz

Biz, yüzlerce yıllık köklü geçmişi ve kültürel zenginlikleriyle gurur duyan bir ülkeyiz. Ama gelin görün ki, bu zenginlikleri pazarlama konusunda feci halde acemi, hatta bazen düpedüz aptalca davranabiliyoruz. Semazen gibi manevi derinliği olan ritüelleri, yabancı konuklara "bakın ne kadar da egzotikiz" der gibi sunmak, maalesef kültürel bir yüzeyselliğe işaret ediyor.

Onlar kendi ülkelerindeki herhangi bir değeri bizim için değiştirir miydi? İngilizler kraliçenin taç giyme törenini, Almanlar Oktoberfest'i bizim için "modernize" eder miydi? Yoksa bu aptalca duruma düşen bir tek biz miyiz? Hani desek ki "CHP belediyeciliği" kızarsınız, ama gerçekten bazen insan anlamakta zorlanıyor.

Kendi değerlerimizi onurla ve doğru bir şekilde tanıtmak varken, bu tür durumlara düşmek içler acısı. Modernlik ve evrensellik adı altında kendi kültürel kimliğimizi sulandırmak yerine, değerlerimizi özgün halleriyle, doğru anlatılarla ve bağlamlarına uygun biçimde sunmak çok daha etkili ve saygın bir yaklaşım olacaktır. Unutmayalım ki, dünya bizden kendimiz olmamızı bekliyor, başkalarına benzememizi değil. Mevlana mezarında ters dönecek, benden söylemesi...