Sosyal medya, Z kuşağı için ‘yaşam tarzı vitrini’ işlevi görüyor

Kimlik arayışı ve grupta yer edinme çabası bağımlılığa yatkınlığı etkiliyor

GENEL 05.07.2024, 12:06
Sosyal medya, Z kuşağı için ‘yaşam tarzı vitrini’ işlevi görüyor

TÜİK Türkiye sağlık araştırmasına göre; 2010 yılında alkole başlama en çok ‘merak’ nedeniyle olurken, 2022’de her 2 kişiden 1’i eğlence amaçlı alkole başladı.

Gençlerin alkol ya da diğer maddelere yönelme sebeplerinin merak duygusu, arkadaş etkisi, özenti, eğlenme amaçlı ve stresle başa çıkma gibi nedenlerden kaynaklandığını belirten Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Onur Noyan, “Ergenlik döneminde, beyin henüz gelişimini tamamlamamış, özellikle mantıksal kararlarımızı yöneten ön beyin olgunlaşmamış oluyor. Bu durum, ergenlerin duygusal olarak daha hareketli ve riskli davranışlara açık olmalarına yol açıyor.” dedi.

Sosyal medya, dizi/film platformları ve hatta bilgisayar oyunlarının da alkol tüketimini olumlu bir şekilde tasvir ettiklerine dikkat çeken Prof. Dr. Noyan, “Sosyal medya ve diğer platformlar, özellikle Z kuşağı için bir yaşam tarzı vitrini işlevi görmekte ve hedonistik değerleri pekiştirmektedir.” uyarısında bulundu.

Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Onur Noyan, alkole başlama nedenleri ve cinsiyete göre dağılımını ortaya koyan TÜİK Türkiye sağlık araştırması sonuçlarını değerlendirdi.

2 kişiden 1’i eğlence amaçlı alkole başlıyor 

TÜİK Türkiye sağlık araştırmasına göre, 2010 yılında alkole başlama en çok ‘merak’ nedeniyle olurken, 2022’de her 2 kişiden 1’inin eğlence amaçlı alkole başladığı görüldü.

Gençlerin alkol ya da diğer maddelere yönelme sebeplerinin kişisel farklılıklara göre değişiklik gösterdiğine değinen Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Onur Noyan, “Genel olarak beş temel etkeni belirleyebiliriz; merak duygusu, arkadaş etkisi / akran baskısı, özenti, eğlenme amaçlı ve stresle başa çıkmak için... Bu beş faktörün yanında son yıllardaki gelişmelerle sosyal medya etkisi de yeni bir etmen olarak değerlendirilebilir.” dedi.

Umutsuzluk, sosyal kaygı, kimlik arayışı ve grupta yer edinme çabası bağımlılığa yatkınlığı etkiliyor

Bağımlılık konusunda farkındalık yaratma çalışmalarında özellikle üzerinde durulması gereken noktanın, merak ve korku arasındaki dengenin sağlanması olduğunu dile getiren Prof. Dr. Onur Noyan, “Ailelerin, okulların ve bu alanda faaliyet gösteren kurumların sağladığı bilgilerle gençlerin meraklarını doğru bilgilerle tatmin etmeyi hedefliyoruz. Terazi metaforu ile düşünürsek, bir tarafta bilgi arayan meraklı bir genç, diğer tarafta doğru bilgilerle donanmış ve yüksek farkındalığa sahip bir genç bulunmaktadır. Terazinin hangi tarafı daha ağır basıyorsa, genç o yönde bir gelişim gösterecektir.” dedi. 

Ergenlik döneminde, beynin henüz gelişimini tamamlamadığını, özellikle mantıksal kararlarımızı yöneten ön beynin olgunlaşmadığını da sözlerine ekleyen Prof. Dr. Noyan, şöyle devam etti:

“Bu durum, ergenlerin duygusal olarak daha hareketli ve riskli davranışlara açık olmalarına yol açar. Yenilik arayışı ve heyecan, bu dönemde özellikle yüksektir. Umutsuzluk, yalnızlık hissi, sosyal kaygı, öz benlik algısının düşük olması, kimlik arayışı ve kendisine grupta yer edinme çabası gibi bireysel faktörler bağımlılığa yatkınlığı etkileyen temel unsurlardır. Erişim kolaylığı da bu dönemde alkol kullanımının artmasına sebep olabilecek faktörlerdendir. Herhangi bir maddenin kolaylıkla bulunabileceği ya da elde edileceğine yönelik algının o maddenin kullanım oranlarını arttırdığını daha önceki yıllarda yapılan çalışmalardan biliyoruz. Bu sebeple alkol, tütün ürünleri gibi yasal maddelere erişime yönelik yaş kısıtlamalarının iyi takip edilmemesi de kullanımın yaygınlaşmasına sebep olabilir.”

Eğitimler ve farkındalık çalışmaları merak duygusunun azalmasını sağlıyor 

“Alkol kullanmaya başlama yaşına yönelik çok net bir verimiz olmasa da lise döneminin bu açıdan daha riskli olduğunu söyleyebiliriz.” diyen Prof. Dr. Onur Noyan, daha erken yaşlarda kullananlar olabileceği gibi daha ileriki yıllarda da başlayanlar olabileceğini hatırlattı. 

TÜİK’in yaptığı diğer araştırmalara göre 2022 yılında 15-24 yaş aralığındaki bireylerde hiç alkol kullanmamış olma durumunun yüzde 90’a yükseldiğini belirten Prof. Dr. Noyan, “Bu oran geçtiğimiz yıllarda; 2019’da yüzde 84, 2016’da yüzde 85 iken, 2022’de artış göstermiş olması önemli. Verilen eğitimlerin, farkındalık çalışmalarının, merak duygusunun azalmasına sebep olan yaşam tarzının etkili olduğunu düşünmekteyim.” şeklinde konuştu.

Sosyal medya, Z kuşağı için bir ‘yaşam tarzı vitrini’ işlevi görüyor

Araştırmaların yanında yapılan anketlerdeki alkol kullanma sebeplerine de değinen Prof. Dr. Onur Noyan, şu bilgileri verdi:

“2010’da merak duygusu alkol kullanma nedenleri arasında öndeyken 2022’de eğlence amaçlı alkol kullandığını belirten bireylerin artması dikkat çekici. Eğlence amaçlı alkol kullanma oranlarının yıllar içerisinde arttığı görülüyor. Bu artışta birden fazla etkenin önemli olduğunu değerlendiriyorum. Özellikle Z kuşağı olarak adlandırılan 15-24 yaş arasındaki kuşağın doğumlarından itibaren teknolojik gelişmeler ve sosyal medya ile çok sıkı bir ilişkide olmaları, yaşam tarzı tercihleri ve davranış kalıpları üzerinde etkili olmuştur. Sosyal medyada, dizi/film platformlarında ve hatta bilgisayar oyunlarında alkol tüketimi olumlu bir şekilde tasvir edilmekte ve eğlenmek için alkolün gerekli olduğu mesajı verilmektedir. Sosyal medya ve diğer platformlar, özellikle Z kuşağı için bir yaşam tarzı vitrini işlevi görmekte ve hedonistik değerleri pekiştirmektedir. Gençler arasındaki hedonistik eğilimler yalnızca alkol kullanımıyla sınırlı kalmıyor; alışveriş alışkanlıkları, güzellik ve kişisel bakım çabaları, markalı ürün tercihleri ve yemek yeme alışkanlıkları gibi konularda da kendini gösteriyor. Bu materyalistik hedonizm, genç kuşakların günlük yaşam seçimlerini etkileyen geniş bir etmen haline gelmiştir.”

Olumlu etkiler de söz konusu olabilir 

Bu durumun bazı olumsuz etkilerinin yanında olumlu etkileri de olabileceğini belirten Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Onur Noyan sözlerini şöyle tamamladı:

“Alkol ve sigara kullanıma yönelik farkındalıklarının artması kullanım oranlarının düşmesine sebep olabilmekte ama kullanma nedenleri farklılaşmaktadır. Sosyal medya etkisi ile görünür olma tek tip birey modelinin ortaya çıkmasına sebep olabilir. Gençleri kendi içlerindeki bireysel yeteneklerini ve özelliklerini ön plana çıkartacak şekilde gelişimlerine önem vermeye teşvik etmek faydalı olacaktır.”

Yorumlar (0)
Namaz Vakti 13 Haziran 2025
İmsak 06:47
Güneş 08:18
Öğle 13:10
İkindi 15:31
Akşam 17:52
Yatsı 19:17
6
hafif yağmur
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 36 95
2. Fenerbahçe 36 84
3. Samsunspor 36 64
4. Beşiktaş 36 62
5. Başakşehir 36 54
6. Eyüpspor 36 53
7. Trabzonspor 36 51
8. Göztepe 36 50
9. Rizespor 36 49
10. Kasımpaşa 36 47
11. Konyaspor 36 46
12. Alanyaspor 36 45
13. Kayserispor 36 45
14. Gaziantep FK 36 45
15. Antalyaspor 36 44
16. Bodrum FK 36 37
17. Sivasspor 36 35
18. Hatayspor 36 26
19. A.Demirspor 36 2
Takımlar O P
1. Kocaelispor 38 72
2. Gençlerbirliği 38 68
3. Karagümrük 38 66
4. İstanbulspor 38 64
5. Bandırmaspor 38 64
6. Erzurumspor 38 64
7. Boluspor 38 61
8. Iğdır FK 38 58
9. Amed Sportif 38 57
10. Ahlatçı Çorum FK 38 54
11. Ümraniye 38 53
12. Esenler Erokspor 38 52
13. Sakaryaspor 38 51
14. Keçiörengücü 38 51
15. Manisa FK 38 48
16. Pendikspor 38 48
17. Ankaragücü 38 48
18. Şanlıurfaspor 38 40
19. Adanaspor 38 30
20. Yeni Malatyaspor 38 -21
Takımlar O P
1. Liverpool 38 84
2. Arsenal 38 74
3. M.City 38 71
4. Chelsea 38 69
5. Newcastle 38 66
6. Aston Villa 38 66
7. N. Forest 38 65
8. Brighton 38 61
9. Bournemouth 38 56
10. Brentford 38 56
11. Fulham 38 54
12. C.Palace 38 53
13. Everton 38 48
14. West Ham United 38 43
15. M. United 38 42
16. Wolves 38 42
17. Tottenham 38 38
18. Leicester City 38 25
19. Ipswich Town 38 22
20. Southampton 38 12
Takımlar O P
1. Barcelona 38 88
2. Real Madrid 38 84
3. Atletico Madrid 38 76
4. Athletic Bilbao 38 70
5. Villarreal 38 70
6. Real Betis 38 60
7. Celta Vigo 38 55
8. Rayo Vallecano 38 52
9. Osasuna 38 52
10. Mallorca 38 48
11. Real Sociedad 38 46
12. Valencia 38 46
13. Getafe 38 42
14. Espanyol 38 42
15. Alaves 38 42
16. Girona 38 41
17. Sevilla 38 41
18. Leganes 38 40
19. Las Palmas 38 32
20. Real Valladolid 38 16