banner52

banner78

banner74

banner57

banner71

01.02.2022, 05:00

Biraz Hayat Bilgisi

İlkokul yıllarımıza bir gidelim. Hayat Bilgisi dersinde bize öğretilen ilk konulardan biri “fotosentez” konusuydu. Bunu neden öğrettiler? Öğrettiler çünkü yaşamımızın devamı gezegendeki fotosenteze bağlı. Öğrettiler çünkü bunu bilirsek fotosentez döngüsünü sürdürmenin önemini anlarız diye düşündüler. Tam da “Hayat Bilgisi” dersinin adına yakışır bir bilgi. Hayatın devamı, fotosentez…

Kim yapıyor fotosentezi? Bitkiler, su yosunları, çeşitli bakteriler… Her gün gördüğümüz o güzel ağaçlar… Enerjiyi maddeye dönüştüren biricik olay fotosentez… Dünya’daki oksijenin devamını sağlayan… Bildiğimiz gibi, fotosentezle hem oksijen üretilmiş hem de atmosferdeki karbondioksit tutulmuş oluyor.

Karbonu biriktirme yeteneği olan, tuttuğu karbondioksit miktarı saldığı karbondioksit miktarından fazla olan rezervuarlara “Karbon Yutağı” adı veriliyor. Ormanlar, okyanuslar ve topraklar, karbon yutakları olarak sınıflandırılıyor.

Ağaçların, karbonu fotosentez yoluyla tuttuğunu biliyoruz. Güneş ışığı yardımıyla atmosferdeki karbondioksiti alıp, suyla birleştirip karbonhidrata ve oksijene dönüştürüyor ağaçlar. İşte dönüştürdükleri bu karbonhidrat, ağacın gövdesinde ve köklerinde odun olarak veya bir başka deyişle biyokütle olarak depolanıyor.

İşin uzmanları, ağaçlardaki bu odun miktarına “Ağaçların Serveti” diyorlar. Yani “Ağaçlarımız milli servetimizdir” ifadesi hiç de boşuna değil. Ağaçlarımız servetimizdir çünkü gövdelerinde biriktirdikleri karbon miktarı bir zamanlar atmosferdeki karbondioksit miktarı idi. Şimdi her yıl atmosferden yeni karbondioksit alarak büyüyen bir reaktör gibi çalışıyor bu ağaçlar.  

Ormanların tuttuğu karbondioksitin hesabı yapılarak karbon-nötr olma yolunda nerede olduğumuz belirlenmeye çalışılıyor. Yanan her ağaç eksi hanesine, dikilen her ağaç artı hanesine yazılıyor. Ama işlem bu kadar basit değil elbette. Yanan bir ağacın yerine diktiğimiz bir fidan, karbon tutumu açısından aynı sonucu vermiyor.

Karbon tutum hesabı, Uluslararası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) kaynaklarına göre yıllık kazanç üzerinden yapılıyor. Yıllık kazanç, ağaçların odun miktarındaki artış demek… İbreli ağaç türlerinin karbon dönüşümüyle geniş yapraklı türlerin karbon dönüşümü farklı hesaplanıyor. Ağacın türünün yanında, yüksekliği, çapı, yıllık büyüme miktarı, odun yoğunluğu gibi faktörler karbon hesabında belirleyici oluyor. Bununla da kalınmıyor. Ağacın köklerinin ne kadar karbon tuttuğu da karbon servetine ilave ediliyor.  Bu köklerin büyüme oranı da yıllık kazançtan sayılıyor. Orman alanındaki genişlemeler ve verim artışları karbon tutum oranlarını artırıyor.

Bu serveti nasıl kaybediyoruz öyleyse? Orman alanlarının azalmasıyla, ormanların yayılışlarının değişmesiyle, ormanlardaki biyokütle artışının azalmasıyla ve tür kompozisyonlarının değişmesiyle. Bunlara bir de orman yangınları, kaçak kesimler, ağaç ölümleri, orman zararlılarının artması ilave olduğunda servetimiz eriyor. 

T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı Orman Genel Müdürlüğü ve Tarım Reformu Genel Müdürlüğü, 2006 yılından beri ülkemizdeki ormanların tuttuğu yıllık sera gazını titiz bir şekilde raporluyor. Bu kuruluşların 2021 yılında yayınladıkları rapora göre 2019 yılında ülkemizin ormanlık alanlarında yaklaşık 75 milyon ton karbondioksit tutumu yapılmış. Ormanlarımızın bu gayretiyle ülke emisyonlarımızın ne kadarı dengelenmiş oluyor dersiniz? Yıllık ülke emisyonlarımızın 506 milyon ton karbondioksit eşdeğeri olduğu göz önünde bulundurulduğunda yaklaşık yüzde 15’lik bir kısmı dengelenebiliyor.

Aynı rapora göre 2017 yılından itibaren orman alanlarında artış olmasına rağmen ormanların yıllık sera gazı tutumunun azaldığı görülüyor. Uzmanlar bunun nedenini iklim değişikliği kaynaklı kuraklığa, yağışların azalmasına ve yangınlar gibi orman zararlısı etmenlerin artışına, ahşap ürün sektörünün odun ihtiyacının artması nedeniyle ağaç kesimlerinin artırılmasına bağlıyor. 2021 yılında yaşadığımız büyük orman yangınlarının ise yaklaşık 15 milyon ton karbondioksit eşdeğeri emisyon salımına neden olduğu tahmin ediliyor.

2053 yılını net sıfır yılı olarak seçtiğimize göre yapılacak şey nedir diye düşünelim? Ağaçlarımızı elbette artıralım. Ancak şu açık ki mevcut orman varlığımızı, aynı tür büyüklüğü ve çeşitliliğiyle ikiye katlasak bile net sıfır olmanın yanına yaklaşamayacağız. Ürettiğimiz tüm emisyonları ağaçlarla tutmanın imkânı yok.

Mart 2021’de yayınlanan en güncel TÜİK verilerine göre, 2019 yılında ülkemizdeki toplam karbondioksit emisyonlarının yüzde 35'i elektrik ve ısı üretiminden olmak üzere yüzde 87’si enerji sektöründen, yüzde 12’si endüstriyel işlemler ve ürün kullanımı sektöründen, yüzde 0,3'ü ise tarım ve atık sektörlerinden kaynaklanmış.  

Bu emisyonları azaltmaktan başka bir çaremiz var mı sizce?

Yorumlar (0)
Namaz Vakti 29 Mart 2024
İmsak 05:20
Güneş 06:45
Öğle 13:14
İkindi 16:45
Akşam 19:32
Yatsı 20:52
12
kapalı
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 30 81
2. Fenerbahçe 30 79
3. Trabzonspor 30 49
4. Beşiktaş 30 46
5. Kasımpasa 30 43
6. Başakşehir 30 42
7. Rizespor 30 42
8. Antalyaspor 30 41
9. A.Demirspor 30 39
10. Alanyaspor 30 39
11. Sivasspor 30 38
12. Samsunspor 30 36
13. Kayserispor 30 36
14. Ankaragücü 30 33
15. Hatayspor 30 33
16. Konyaspor 30 33
17. Gaziantep FK 30 31
18. Karagümrük 30 30
19. Pendikspor 30 29
20. İstanbulspor 30 13
Takımlar O P
1. Eyüpspor 27 64
2. Göztepe 27 56
3. Sakaryaspor 27 47
4. Ahlatçı Çorum FK 27 45
5. Kocaelispor 27 45
6. Bodrumspor 27 44
7. Boluspor 27 43
8. Bandırmaspor 27 41
9. Gençlerbirliği 27 40
10. Erzurumspor 27 37
11. Ümraniye 27 33
12. Keçiörengücü 27 32
13. Manisa FK 27 31
14. Şanlıurfaspor 27 27
15. Tuzlaspor 27 27
16. Adanaspor 27 27
17. Altay 27 15
18. Giresunspor 27 7
Takımlar O P
1. Arsenal 28 64
2. Liverpool 28 64
3. M.City 28 63
4. Aston Villa 29 56
5. Tottenham 28 53
6. M. United 28 47
7. West Ham United 29 44
8. Brighton 28 42
9. Wolves 28 41
10. Newcastle 28 40
11. Chelsea 27 39
12. Fulham 29 38
13. Bournemouth 28 35
14. Crystal Palace 28 29
15. Brentford 29 26
16. Everton 28 25
17. Luton Town 29 22
18. Nottingham Forest 29 21
19. Burnley 29 17
20. Sheffield United 28 14
Takımlar O P
1. Real Madrid 29 72
2. Barcelona 29 64
3. Girona 29 62
4. Athletic Bilbao 29 56
5. Atletico Madrid 29 55
6. Real Sociedad 29 46
7. Real Betis 29 42
8. Valencia 28 40
9. Villarreal 29 38
10. Getafe 29 38
11. Las Palmas 29 37
12. Osasuna 29 36
13. Deportivo Alaves 29 32
14. Mallorca 29 30
15. Rayo Vallecano 29 29
16. Sevilla 29 28
17. Celta Vigo 29 27
18. Cadiz 29 22
19. Granada 28 14
20. Almeria 29 13