banner52

banner78

banner74

banner57

banner71

27.06.2022, 12:21

Çölleşme

Alın size bir gün daha…

17 Haziran Dünya Çölleşme ve Kuraklıkla Mücadele Günü.

Bu günler kutlama günleri değil, sorunları hatırlama günleri. Çevre sorunları arttıkça sorun hatırlama günlerimiz de artıyor.

1994’te Birleşmiş Milletler tarafından ilan edilmiş bu gün. Çölleşmeyle ilgili farkındalığı artırmak, özellikle ciddi kuraklık tehlikesi yaşayan bölgelerde çözüm yollarının altını çizmek amaçlanmış bu gün ilan edilirken.

Çölleşme, yani çöl gibi olma. Şimdi bir an durup hayal edelim. Önümüzde uzanan bu bahçelerde, arazilerde, tarım yapılan verimli ovalarda artık suyun, nemin olmaması. Arabayla geçerken baktığımız boş alanlarda sapsarı çöl gibi bir görüntünün olması. Toprakta kurumadan kaynaklanan çatlakların oluşması… Yani kuraklık ve çölleşme.

Neden olur bu?  Bunu da mı insan yapıyor? Elbette. İklim değiştikçe çölleşme artıyor.

Kurak arazi ekosistemleri, diğerleriyle kıyaslandığında aşırı ve uygunsuz kullanıma karşı çok daha hassas… Fakirlik, politik dengesizlik, aşırı otlatma, kötü sulama uygulamaları, ağaçsızlaştırma… Hepsi arazinin bozulmasına neden oluyor.

Son yıllarda çölleşmenin boyutu ve şiddetinin gittikçe arttığı sır değil. IPCC 2020 raporuna göre, 3 milyar kişiye yuva olan kurak alanlar küresel toprakların yaklaşık %46’sını kaplıyor. En çok Güney ve Doğu Asya, Kuzey Afrika ve Ortadoğu gibi Sahra bölgesi etrafındaki insanlar etkileniyor. Kuraklık yaşayan diğer bölgeler de çölleşme tecrübesi yaşamaya başladılar.

Çölleşme ne yapar? Tarımsal üretimi azaltır, yoksulluğu artırır. Kurak bölgelerde biyoçeşitlilik kaybına neden olur. Kurak bölgelerin çoğunda istilacı türler yayıldığı ve ekosistem hizmetlerinde kayıpların başladığı görülüyor.

Bir taraftan kuraklık artıyor diğer taraftan da araziler sürdürülebilir olmayan yöntemlerle yönetiliyor. Bunun sonucunda hepimizi rahatsız eden toz fırtınaları artmaya başlıyor. Yine IPCC’nin raporuna göre yüzbinlerce insanın kalp-akciğer rahatsızlıkları ve ölümleri bu toz fırtınalarıyla ilişkilendiriliyor. Kum fırtınalarının artan şiddeti ve kum tepelerinin yer değiştirmesi, ulaşımı rahatsız ediyor, güneş ve rüzgâr enerjisi üretim altyapısında tahribata neden oluyor. 

***

Çölleşme ve iklim değişikliği arasında nasıl bir ilişki var?

İklim değişikliği ve çölleşme arasında çok güçlü bir etkileşim var. Biri diğerini doğru orantılı olarak etkiliyor. Çölleşme iklim değişikliğini verimli toprak ve bitki örtüsünün kaybı yoluyla etkiliyor. Topraklar karbon yutakları olarak büyük miktarlarda karbon barındırıyor. Çölleşmeyle birlikte bu karbonun bir kısmı atmosfere dönüyor. İklim değişikliği ise kuraklaşmaya ve çölleşmeye doğrudan sebebiyet veriyor. Kurak bölgeler daha az yağış almaya başlıyor. Sıcaklıklardaki artışlar toprak neminin iyice buharlaşmasına neden oluyor; bu da bitki varlığını ve büyümesini etkiliyor.

Arazilerin yüzey sıcaklıklarındaki artışlarla gelen buharlaşmanın kontrolden çıkması tamamen iklim değişikliği ve iklim değişkenliği nedeniyle oluyor. Ağaçların kesilerek tarım arazisi haline getirilmesi, artan nüfus nedeniyle tarım alanları üstünde oluşan baskılar ise kuraklaşmayı ve sonrasında çölleşmeyi hızlandırıyor.

Sürdürülebilir tarım uygulamaları çölleşmeyle mücadeleye, dolayısıyla iklim adaptasyonuna katkı sağlayabilir. Toprağın işlenmesi, çiftçilik yapılması, bitki kalıntılarının toprak örtüsü olarak kullanılması, bozulan alanlarda ağaçlandırma çalışmaları, yetiştirilen bitki çeşitliliğinin artırılması, etkin sulama yöntemlerinin geliştirilmesi, meralarda sürdürülebilir hayvan otlatma gibi faaliyetler bu mücadelede önemli adımlar olabilir. Bozulmuş alanlarda ağaç yetiştirildiğinde toprak verimi artacak ve karbon toprakta tutulabilecektir.

Birleşmiş Milletlere göre dünyada 1,8 milyar insan 2025 yılına kadar su kıtlığıyla karşılaşacak bölgelerde yaşıyor.  Dünyanın üçte ikisi su stresi şartlarında yaşıyor olacak. 2045 yılına kadar ise 135 milyon kişi çölleşme nedeniyle göç edecek. Bunlar önemli veriler. Bahsi geçen kişiler arasında biz, çocuklarımız veya torunlarımız olabilir.

***

Türkiye?

IPCC 2020 raporuna göre Türkiye de kuraklaşma ve çölleşmeden nasibini alacak ülkelerden biri. Türkiye’deki karasal alanların neredeyse yüzde 50’sinin orta ve yüksek derecede çölleşmeye maruz kalacağı tahminleri yapılıyor. Meteoroloji Genel Müdürlüğü verilerine göre geçtiğimiz yıl görülen yağış düzeyleri önceki yıllardan ve ortalamadan daha düşük olmuş. Haliyle iklim krizi kuraklığı tetikliyor. Bir bölgede sıcak hava dalgaları gibi ekstrem hava şartları yaşanırken diğer bölgede sellere sebebiyet verecek kadar yağış görülebiliyor.

Bunlar yaşadığımız şeyler değil mi?

Bugünden sonra maalesef daha fazlasını yaşayacağız. Bilimsel gerçekler söylüyor bunu, kâhinler değil. 

Hepsi birbiriyle nasıl da bağlantılı! Su stresi, kuraklık, biyoçeşitlilik kaybı, çölleşme, iklim değişikliği, toz fırtınalarının artışı, gıda güvenliği, yoksulluk, açlık ve ölüm.

Yorumlar (0)
Namaz Vakti 19 Mart 2024
İmsak 05:38
Güneş 07:02
Öğle 13:17
İkindi 16:40
Akşam 19:21
Yatsı 20:40
12
kapalı
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 30 81
2. Fenerbahçe 30 79
3. Trabzonspor 30 49
4. Beşiktaş 30 46
5. Kasımpasa 30 43
6. Başakşehir 30 42
7. Rizespor 30 42
8. Antalyaspor 30 41
9. A.Demirspor 30 39
10. Alanyaspor 30 39
11. Sivasspor 30 38
12. Samsunspor 30 36
13. Kayserispor 30 36
14. Ankaragücü 30 33
15. Hatayspor 30 33
16. Konyaspor 30 33
17. Gaziantep FK 30 31
18. Karagümrük 30 30
19. Pendikspor 30 29
20. İstanbulspor 30 13
Takımlar O P
1. Eyüpspor 27 64
2. Göztepe 27 56
3. Sakaryaspor 27 47
4. Ahlatçı Çorum FK 27 45
5. Kocaelispor 27 45
6. Bodrumspor 27 44
7. Boluspor 27 43
8. Bandırmaspor 27 41
9. Gençlerbirliği 27 40
10. Erzurumspor 27 37
11. Ümraniye 27 33
12. Keçiörengücü 27 32
13. Manisa FK 27 31
14. Şanlıurfaspor 27 27
15. Tuzlaspor 27 27
16. Adanaspor 27 27
17. Altay 27 15
18. Giresunspor 27 7
Takımlar O P
1. Arsenal 28 64
2. Liverpool 28 64
3. M.City 28 63
4. Aston Villa 29 56
5. Tottenham 28 53
6. M. United 28 47
7. West Ham United 29 44
8. Brighton 28 42
9. Wolves 28 41
10. Newcastle 28 40
11. Chelsea 27 39
12. Fulham 29 38
13. Bournemouth 28 35
14. Crystal Palace 28 29
15. Brentford 29 26
16. Everton 28 25
17. Luton Town 29 22
18. Nottingham Forest 29 21
19. Burnley 29 17
20. Sheffield United 28 14
Takımlar O P
1. Real Madrid 29 72
2. Barcelona 29 64
3. Girona 29 62
4. Athletic Bilbao 29 56
5. Atletico Madrid 29 55
6. Real Sociedad 29 46
7. Real Betis 29 42
8. Valencia 28 40
9. Villarreal 29 38
10. Getafe 29 38
11. Las Palmas 29 37
12. Osasuna 29 36
13. Deportivo Alaves 29 32
14. Mallorca 29 30
15. Rayo Vallecano 29 29
16. Sevilla 29 28
17. Celta Vigo 29 27
18. Cadiz 29 22
19. Granada 28 14
20. Almeria 29 13